در بین موضوعات مختلف روانشناسی از هوش می‌توان به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و البته جالب توجه‌ترین مفاهیم یاد کرد. واژه هوش بیان‌کننده کیفیت یک پدیده انتزاعی است، در نتیجه هوش به خودی خود قابل رؤیت نیست و بر اساس جلوه‌های مختلف بررسی و سنجیده می‌شود.
برای تعریف هوش مفاهیم مختلفی وجود دارد. برخی از هوش به عنوان یک کنش مغزی یاد می‌کنند. برخی هم هوش را توانایی حل مسأله و حل مشکلات می‌دانند. تعریف دیگر هوش هم درک روابط علت و معلولی است. به طور کلی روانشناسان برای بررسی هوش از تست‌ها و سؤالات خاصی استفاده می‌کنند و از این سؤالات تحت عنوان تست هوش یاد می‌شود. در این مقاله قصد داریم به توضیح بیشتر در مورد هوش و تست هوش بپردازیم، جهت کسب اطلاعات در این مورد با ما همراه باشید.
تاریخچه تست هوش:
اولین روانشناسی که مفهوم تست هوش را مطرح کرد و از آن برای بررسی هوش افراد استفاده نمود، آلفرد بینه بود. بینه روانشناس فرانسوی که اولین آزمون هوش را برای بررسی عملکرد‌های فکری کودکان طراحی کرد. به تدریج روانشناسان تست‌های دیگری را نیز طراحی کردند که هر کدام به نوعی می‌توانست هوش افراد را بررسی کند. بیشتر تست‌های هوش به گونه‌ای طراحی شده‌اند که میانگین آن‌ها 100 است، طبق تحقیات انجام شده بیشتر مردم جهان دارای ضریب هوشی 85 تا 115 هستند و تنها درصد کمی از افراد ضریب هوشی کمتر از 70 و ضریب هوشی بیشتر از 130 دارند.
( اگر در رابطه با موضوع مشاوره فردی هم نیاز به اطلاعات دارید می توانید به صفحه مشاوره فردی مراجعه کنید. )
از جمله تست‌های هوش پر کاربرد می‌توان به این موارد اشاره کرد: تست هوش وکسلر برای کودکان، تست هوش وکسلر برای بزرگسالان، تست هوش استانفورد_ بینه، تست موفقیت فردی پی بادی و مقیاس‌های توانایی افتراقی. توجه داشته باشید که تست هوش تنها در صورتی دارای اعتبار است که توسط روانشناسان دارای مجوز رسمی انجام شوند. هر یک از تست‌های هوش هم چندین بخش دارند و روانشناس در مرحله اول سؤال‌های مربوط به تست مورد نظر را در اختیار شما قرار می‌دهد تا به آن‌ها پاسخ دهید. در مرحله دوم هم پاسخ‌های شما را تجزیه و تحلیل کرده و نتایج را به شما اعلام می‌کند.
تست آی کیو (IQ):
از بهره هوشی تحت عنوان آی کیو یاد می‌شود. آی کیو به معنای نشان دادن میزان هوش فرد در قالب اعداد است. بهره هوشی هر شخص هم با بررسی نتایج حاصل از تست آی کیو بررسی می‌شود. محاسبه آی کیو فرمول خاص خود را دارد و به این ترتیب مشخص می‌شود که آیا بهره هوشی شخص متناسب با سن عددی او است یا خیر! بهترین زمان برای انجام تست هوش و مشخص کردن بهره هوشی در سن 7 سالگی است. با انجام تست آی کیو در این سن متوجه خواهید شد که آیا کودک تیز هوش است یا کند هوش! خوشبختانه هوش کودک با انجام تکنیک‌های خاصی قابل تقویت شدن است و به این ترتیب با تشخیص به موقع می‌توان از آسیب‌هایی که در آینده ممکن است رخ دهد، جلوگیری کنید.
مورد توضیح داده شده به این معنا نیست که تست هوش تنها برای زمان کودکی است. بزرگسالان هم تست هوش خاص خود را دارند، اما تحقیقات انجام شده نشان‌دهنده این موضوع است که هوش در بزرگسالی قابل تقویت شدن نیست و تغییر نخواهد کرد! هر تست iq توانایی و مقیاس‌های مختلف فرد را بررسی می‌کند. به عنوان مثال تست iq وکسلر قابلیت فضایی بصری، قابلیت نام‌گذاری فرد، استدلال سیال، حافظه بصری و حافظه‌ی فعال بصری را بررسی می‌کند.
( اگر در رابطه با موضوع ازدواج هم نیاز به اطلاعات دارید می توانید به صفحه مشاوره ازدواج مراجعه کنید. )
تست هوش تصویری:
روانشناسان معتقد هستند که برای تقویت هوش نباید تنها به جنبه منطقی و ریاضی ذهن توجه داشت، به این منظور باید سایر جنبه‌های هوش از جمله هوش تصویری را نیز تقویت کرد. افرادی که توانایی تصویر‌سازی و جهت‌یابی بهتری دارند به اصطلاح دارای هوش تصویری قوی‌تری هستند. هوش تصویری به این معنا است که شخص بتواند با دیدن تصاویر تمام جزئیات آن‌ها را به خاطر سپرده و مجدد به یاد بیاورد. به بیانی دیگر هوش تصویری به معنای توانایی درک امور دیداری است. تست هوش تصویری هم توانایی‌های دیداری فرد را بررسی می‌کند.
به بیانی دیگر تست هوش تصویری چشم ذهنی افراد را بررسی می‌کند. برای بررسی هوش تصویری روانشناس از تست‌های خاصی که در این زمینه وجود دارد استفاده می‌کنند. تست هوش با جواب بهترین گزینه برای بررسی هوش تصویری شخص است. به این منظور چند تصویر به شخص نشان داده شده و از او خواسته می‌شود تا در مدت زمان مشخص شده به سؤالات پرسیده شده در مورد تصاویر پاسخ دهد. بعد از انجام تست روانشناس تست هوش با جواب را بررسی کرده و به این ترتیب هوش تصویری شخص مشخص می‌شود.
افرادی که هوش تصویری بالایی دارند، موضوعات مختلف را به طور جزئی بررسی کرده و توانایی درک بالایی دارند. این اشخاص تصورات پویا و فعالی دارند و معمولاً برای حل مسائل و مشکلات از راه حل‌های جدید و غیر معمول استفاده می‌کنند. افراد با هوش تصویری بالا از طریق دیدن اطلاعات دیداری بهتر یاد می‌گیرند تا اطلاعات شنیداری! این افراد معمولاً دست خط خوبی نداشته و معمولاً توانایی خوبی برای هجی کردن کلمات هم ندارند. افراد با هوش تصویری بالا تمایل زیادی به پازل، نقشه و بلوک‌های ساختمانی دارند.
تست هوش هیجانی:
هوش هیجانی خود از 4 مهارت تشکیل شده که عبارت هستند از: خود، دیگران، آگاهی و اقدام. ترکیب این چهار مهارت با یکدیگر سبب تشکیل و تقویت هوش هیجانی می‌شود. خود آگاهی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند حالات خلقی، افکار و احساسات خود را بهتر درک کنند و به این ترتیب شخص می‌تواند کنترل بیشتری بر روی رفتار خود داشته باشد. خود گردانی هم به معنای کنترل احساسات است که نشان‌دهنده رسیدن فرد به بلوغ فکری می‌باشد. آگاهی اجتماعی به معنای توانایی درک احساسات دیگران است.
مهارت اجتماعی هم به معنای توانایی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران است. هوش هیجانی در سنین مختلف متفاوت بوده و افراد در هر سنی می‌توانند هوش هیجانی خود را تقویت کنند. برای اندازه‌گیری هوش هیجانی هم از تست‌های خاصی به نام تست هوش هیجانی استفاده می‌شود. نتیجه تست هوش هیجانی یک عدد است که این عدد نشان می‌دهد که توانایی هوش هیجانی فرد بالا است یا پایین! همه افراد می‌توانند تست هوش هیجانی را انجام‌دهنده، اما انجام این تست بیشتر به افرادی توصیه می‌شود که هنگام قرار‌گیری در موقعیت خشمگین نمی‌توانند عصبانیت خود را کنترل کرده و رفتار مناسبی نشان دهند.
تست هوش ریون:
از جمله رایج‌ترین انواع تست هوش در جهان است که توسط بیشتر روانشناسان مورد استفاده قرار می‌گیرد. تست هوش ریون هوش عمومی افراد را بررسی می‌کند و هوش غیر کلامی افراد را به درستی نشان می‌دهد. ریون یک تست 60 سؤاله است و سؤالات از آسان به سخت طراحی شده‌اند، یعنی شرکت‌کننده در ابتدا سؤال‌های آسان را جواب داده و به تدریج وارد سؤال‌های سخت‌تر می‌شود. ریون هوش عمومی را بررسی می‌کند، هوش عمومی به معنای توانایی حل مشکلات روزمره زندگی افرد است.
تست هوش ریون محدودیت سنی زیادی ندارد و افراد از 6 سال تا 85 سال می‌توانند آن را انجام دهند. از مزایای تست ریون می‌توان به این مورد اشاره کرد که یک تست مقرون به صرفه محسوب می‌شود و در کمترین زمان ممکن بیشترین اطلاعات را برای ارزیابی فرد در اختیار روانشناس قرار می‌دهد. ناگفته نماند که برای بررسی هوش عمومی فرد بهتر است که تنها به تست هوش ریون اکتفا نکرده و چند آزمون مختلف را انجام دهید.
تست آی کیو نوجوانان:
نوجوانی را می‌توان مهم‌ترین دوره زندگی هر فرد دانست که آینده فرد رابطه مستقیمی با کیفیت دوران نوجوانی او دارد. برای اینکه فرد بتواند در زمینه تحصیلی و شغلی موفقیت بیشتری داشته باشد، بهتر است با انجام تست هوش مناسب نوجوانان ضریب هوشی نوجوان مشخص شده و سپس طبق ضریب هوشی، فرد رشته مناسب و مورد علاقه خود را انتخاب کند. تست آی کیو نوجوانان تفاوت خاصی با دیگر انواع تست هوش ندارد! به عنوان مثال از تست ریون به عنوان یک تست آی کیو نوجوانان می‌توان استفاده کرد. این تست برای سنین مختلف از جمله نوجوانی کاربرد دارد. نکته مهم این است که تست‌های هوش کودکان اصلاً مناسب نوجوانان نیستند. برای نوجوانان علاوه بر تست ریون می‌توان از تست هوش کتل و تست هوش گاردنر هم استفاده کرد.
تست ضریب هوشی:
تست ضریب هوشی به معنای سنجش توانایی افراد برای حل مشکل و حل مسأله است. برای مشخص کردن ضریب هوشی هم از آزمون‌های معتبری که در این باره وجود دارد استفاده می‌شود. برای به دست آوردن ضریب هوشی هر فرد سن ذهنی او را به دست آورده و این سن را بر سن تقویمی تقسیم و کسر به دست آمده را در عدد 100 ضرب می‌کنند. در برخی موارد ممکن است فرد تست ضریب هوشی را چند بار انجام دهد و هر بار عدد متفاوتی به دست بیاید. عوامل مختلفی از جمله کسالت و عدم تمرکز می‌توانند سبب بروز چنین شرایطی شوند. به طور کلی بهتر است تست سنجش آی کیو را روانشناس متخصص انجام دهد، تحلیل و به دست آوردن نتیجه تست سنجش آی کیو هم توسط فرد متخصص انجام شود.
به عنوان سخن پایانی باید گفت در این صفحه به توضیح بیشتر در مورد هوش و تست هوش پرداختیم. دانستید که هوش یک کیفیت انتزاعی است و روانشناسان برای بررسی آن از تست‌های خاصی که در این زمینه طراحی شده، استفاده می‌کنند. همچنین باید در انتها اضافه کنیم با مراجعه به کلینیک روانشناسی دکتر نازنین نورشاهی شما میتوانید از کلیه خدمات نام برده شده، بهره مند شوید.
خیلی خوب بود