میگرن چیست؟ درمان میگرن + علائم محرک میگرن

میگرن چیست؟

میگرن Migraine یک اختلال نوروژنیک است که ابتدا به صورت سردردهای خفیف بروز می‌کند و با علائمی مانند تهوع، استفراغ، نورهراسی (فوتوفوبیا) و پرشنوایی همراه می‌شود. سردر میگرنی ممکن است به مدت 2 تا 72 ساعت به طول انجامد و با افزایش فعالیت بدنی شدت درد نیز افزایش می‌یابد.

یکی از ویژگی‌های این بیماری، آورا یا نشانه‌های پیش‌درآمدی است. بیش از یک سوم افراد مبتلا به میگرن، نشانه‌هایی مانند اختلالات گذرای دیداری، حسی، زبانی یا حرکتی را تجربه می‌کنند که پیش درآمدی بر شروع سردرد هستند.

علل دقیق بروز موضوع هنوز ناشناخته است، اما متخصصین معتقدند عوامل محیطی و ژنتیکی در ایجاد آن نقش دارند. حدود دو سوم افراد مبتلا، این اختلال را از خانواده به ارث می‌برند. Migraine یک مشکل و عارضه بسیار شایع در جامعه است.

به گونه‌ای که بیش از ۱۰ درصد از مردم جهان در دوران زندگی خود سردردهای میگرنی را تجربه می‌کنند. علائم و سردردهای مداوم بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می‌گذارند و در موارد بسیار شدید، انجام فعالیت روزانه را به کلی مختل می‌کنند.

پیشنهاد ما: مطالعه مقاله مشاوره ازدواج

تفاوت سردرد میگرنی با دیگر سردردها

سردرد میگرن نوعی عارضه است که به شکل سردردهای شدید بروز می‌کند. این نوع سردرد با سایر سردردها تفاوت دارد.

• موقعیت ایجاد درد: در سردردهای میگرنی، درد معمولا در پشت سر، نزدیک به چشم و در یک طرف سر احساس می‌شود. بنابراین این نوع سردرد به نیمی از سر محدود می‌گردد. از سوی دیگر در سردردهای تنشی، درد با فشار به سر و یا اطراف گردن همراه است و به طور معمول سراسر پیشانی و سر را درگیر می‌کند.
• نوع درد: در سردردهای میگرنی، درد ضربان‌دار و عمیق است. این درد به عنوان یک لرزه در سر احساس می‌شود و توانایی انجام کارهای روزمره و تمرکز را از فرد سلب می‌کند. در سردردهای تنشی، درد خفیف‌تر است و افراد توانایی انجام کارهای روزمره را از دست نمی‌دهند.
• مدت زمان درد: سردردهای میگرنی طولانی هستند و می‌توانند تا 72 ساعت یا بیشتر ادامه داشته باشند. در مقابل، سردردهای تنشی در مدت زمان کوتاهی بهبود می‌یابند و هیچگاه چند روز به طول نمی‌انجامند.
• علائم همراه: سردردهای میگرنی با علائمی مانند تهوع، استفراغ، نورهراسی (فوتوفوبیا) و پرشنوایی (هایپر اکوزیس) همراه هستند. سردردهای تنشی، علائم خاصی ندارند.
• علائم پیش‌درآمدی: افراد دچار سردردهای میگرنی، ممکن است 1 تا 2 روز قبل از شروع حمله میگرنی علائمی مانند یبوست، افسردگی، اسهال، بیش فعالی، تحریک‌پذیری و سفتی گردن را تجربه کنند. این علائم به عنوان آورا نیز شناخته می‌شوند. از سوی دیگر سردردهای تنشی، علائم پیش‌درآمدی ندارند و در یک آن بروز می‌کنند.
• عوامل ایجاد کننده: سردرد تنشی به عوامل مانند استرس، کم‌خوابی و خستگی زیاد مرتبط است، اما سردرد میگرنی می‌تواند بر اثر مصرف الکل، نور زیاد، مصرف کافئین، صداهای بلند، بوی شدید، برهم‌خوردن الگوی خواب و تغذیه نامناسب ایجاد شود.

پیشنهاد ما: مطالعه مقاله درمان افسردگی

علائم میگرن

میگرن با سردردهای شدید و پی‌درپی بروز می‌کند، که با علائم دستگاه عصبی خودمختار در ارتباط است. ۱۵ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا نشانه‌های پیش‌درآمدی (آئورا) را تجربه می‌کنند. این افراد بیشتر از کسانی که فاقد این علائم هستند، دچار سردرد می‌شوند. شدت درد، طول مدت سردرد و تناوب حمله‌ها در افراد مختلف، متفاوت است.

سردردی که بیش از ۷۲ ساعت طول بکشد را در اصطلاح «وضعیت میگرنی» می‌نامند. برای Migraine چهار مرحله را می‌توان در نظر گرفت، البته افراد مبتلا الزاما تمام این مراحل را تجربه نمی‌کنند.

1. مرحله پیش‌نشانه

پیش‌نشانه یا علائم اخطار دهنده در بیش از 60 درصد افراد مبتلا به میگرن دیده می‌شود. این علائم 2 ساعت تا 2 روز قبل از شروع درد یا آئورا در فرد بروز می‌کنند. این نشانه‌ها می‌توانند مواردی چون تغییر خلق‌وخو، زودرنجی، افسردگی یا سرخوشی، خستگی، مصرف بیش از اندازه مواد غذایی خاص، سفت شدن عضلات (به‌خصوص عضلات گردن)، یبوست یا اسهال و حساسیت به بو یا صدا باشند.

2. مرحله پیش‌درآمدی (آئورا)

آئورا پدیده عصب شناختی کانونی و گذرایی است که قبل یا در طول سردرد اتفاق می‌افتد. این پدیده به تدریج در طی چند دقیقه ظاهر می‌شود و در کمتر از ۶۰ دقیقه پایان می‌یابد. علائم آئورا می‌توانند ماهیتی دیداری، حسی یا حرکتی داشته باشند. افراد مبتلا به میگرن، بیش از یک علائم را تجربه می‌کنند. عوارض آئورای دیداری یا میگرن چشمی، رایج‌ترین آن‌هاست و تا ۹۹ درصد موارد می‌تواند اتفاق بیفتد.

اختلالات دیداری معمولا شامل اسکاتوم (قسمتی از تغییر موضعی در میدان دید که چشمک می‌زند) است. این علائم در نزدیک کانون بینایی آغاز می‌شوند و سپس به صورت خط‌های کج‌ومعوجی به اطراف گسترش می‌یابند. به طور معمول این خطوط، سیاه و سفید هستند اما برخی از افراد، خط‌های رنگی هم مشاهده می‌کنند. برخی افراد قسمتی از میدان دید خود را از دست می‌دهند که به نابینایی یک سویه معروف است، درحالی‌که برخی در این شرایط، تجربه تاری دید دارند.

پیشنهاد ما مقاله مرتبط با درمان اختلال خواب

علائم پیش‌درآمدی حسی، دومین نوع متداول این علائم است که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد مبتلا به میگرن آن را تجربه می‌کنند. در این نوع از آئورا، فرد در یک طرف دست یا بازوی خود احساس خواب‌رفتگی می‌کند که می‌تواند تا بخش‌هایی از بینی و دهان گسترش یابد. پس از اینکه احساس خارش از بین رفت، احساس بی‌حسی بروز می‌کند.

از دیگر علائم مرحله پیش‌درآمد می‌توان به اختلالات گفتاری، سرگیجه و در موارد نادر مشکلات حرکتی اشاره کرد. محدودیت حرکتی نشان دهنده این است که Migraine از نوع نیمه‌فلج‌کننده است. این ضعف برخلاف سایر نشانه‌های پیش‌درآمدی ممکن است بیش از یک ساعت طول بکشد. به طور معمول نشانه پیش‌درآمدی با سردرد همراه است که آن را “میگرن خاموش” می‌نامند.

3. مرحله درد

سردرد میگرنی، دردی است که در یک طرف سر و به صورت ضربان دار آغاز شده و از ملایم به دردی شدید تبدیل می‌شود. این درد به تدریج آغاز و با افزایش فعالیت جسمی شدت می‌گیرد. البته در بیش از ۴۰ درصد موارد، این درد در هر دو طرف سر ایجاد می‌شود و با گردن‌درد نیز همراه است. احساس درد در دو طرف سر، بیشتر در افرادی رایج است که Migraine بدون علائم پیش‌درآمدی دارند. در بزرگسالان این درد معمولا ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد و در جوانان این زمان، کمتر از یک ساعت خواهد بود. تناوب حمله‌ها در هر فردی متفاوت است، می‌تواند در طول زندگی تنها چند مرتبه اتفاق بیفتد یا چندین بار در هفته بروز کند.

4. پس‌ از اثر

بعد از برطرف شدن سردرد اصلی، عوارض میگرن برای چند روز باقی خواهند ماند. به این عوارض پس‌اثر میگرنی می‌گویند. بسیاری از افراد تنها در ناحیه‌ای خاص، احساس درد شدیدی را تجربه می‌کنند. ممکن است بیمار احساس خستگی، مشکلات شناختی، اختلال گوارشی، تغییر خلق‌وخو و ضعف داشته باشد. برخی از افراد، بعد از حمله احساس طراوت و سرخوشی دارند، درحالی‌که عده‌ای دیگر احساس افسردگی و کسالت می‌کنند.

پیشنهاد ما: مطالعه هزینه مشاوره ازدواج

انواع میگرن، معرفی 11 نوع مختلف

میگرن یکی از اختلالات شایع است که به طور معمول با درد شدید در یک یا هر دو طرف سر همراه است. این اختلال به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند و انواع متفاوتی دارد.

• همراه با اورا یا هاله (Aura): در حدود 15 تا 20 درصد از افراد مبتلا، سردرد همراه با هاله را تجربه می‌کنند. در این بیماران نوعی هاله در زمان‌های سردرد ظاهر می‌شود. در این عارضه، فرد نشانه‌های هشدار دهنده “اورا” را قبل از آغاز سردرد دریافت می‌کند. این نشانه‌ها شامل شنیدن صداهای مبهم یا دیدن نورهای سفید می‌باشند. در این نوع میگرن، سردرد حدود 2 تا 6 ساعت طول می‌کشد.
• بدون اورا یا هاله: این نوع Migraine بدون هیچ هشداری یا علائم پیشینی بروز می‌کند. این افراد تنها سردرد شدید را تجربه می‌کنند.
• بدون سردرد: این نوع Migraine به “میگرن خاموش” یا “استفالژیک” نیز شهرت دارد. در این نوع Migraine، علائم دیدن هاله بروز می‌کند، اما بیمار دردی در ناحیه سر تجربه نمی‌کند.
• مزمن: این نوع سردرد بیش از 15 روز در ماه فرد را درگیر خود می‌کند و بیشتر از 3 ماه طول می‌کشد. در این نوع Migraine، فرد در بیشتر روزهای ماه دچار سردرد با شدت‌ها و علائم مختلفی است. میگرن مزمن در هر بار حمله علائم متفاوتی دارد.
• با هاله ساقه مغز: این نوع Migraine با علائمی مانند سرگیجه، اختلال تکلم، دوبینی، سرگیجه و سردرد شروع می‌شود. این علائم به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و ممکن است با ناتوانی در صحبت کردن، صدای زنگ در گوش، و استفراغ همراه باشد.
• پیچیده: در این نوع Migraine، همزمان با سردرد میگرنی، نوع دیگری از سردرد هم بروز می‌کند.
• میگرن چشمی: میگرن چشمی شامل سردرد بسیار شدید همراه با اختلال در بینایی است. این نوع Migraine ممکن است به کوری یکی از چشم‌ها یا نابینایی موقتی منجر شود.
• میگرن شکمی: این نوع Migraine بیشتر در کودکان دیده می‌شود و با سردرد و مشکلات گوارشی همراه است.
• حاد: در این شرایط افراد گاهی تا دو هفته سردرد دارند، اما شدت درد کمتر از نوع مزمن است.
• میگرن قاعدگی: این نوع Migraine در دوران قاعدگی یا قبل از آن رخ می‌دهد و معمولا با حالت تهوع همراه است.
• بازیلر: این نوع عارضه به بازیلر مغز مربوط است و به علائمی مانند ضعف، لکنت، سرگیجه، وزوز گوش و تاری دید منجر می‌شود.
• وستیبولار: این عارضه با عدم تعادل، سرگیجه و مشکلات شنوایی و بینایی همراه است.

علائم محرک میگرن

• عامل ژنتیکی: طبق مطالعات انجام شده، ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به میگرن ایفا می‌کند. حدود 34 تا 51 درصد افراد مبتلا به صورت وراثتی دچار این عارضه می‌شوند. برخی از ژن‌ها که به کدگذاری پروتئین‌های مرتبط با انتقال یون‌ها در سلول‌های عصبی مشغولند، در ابتلا به Migraine دخیل هستند.
• محرک‌ها: عوامل محیطی مختلفی موجب بروز Migraine می‌شوند. این محرک‌ها می‌توانند مواردی چون استرس، گرسنگی و خستگی باشند. همچنین، تحقیقات نشان داده است که امواج تولید شده توسط وسایل الکترونیکی مانند مایکروفر، موبایل، تبلت و لپ‌تاپ به عنوان محرک برای Migraine عمل می‌کنند. علاوه بر این اثرات هورمونی نظیر قاعدگی و استفاده از قرص‌های ضدبارداری نیز در بروز و تشدید این عارضه نقش دارند.

پیشنهاد ما: مطالعه مقاله مشاوره قبل از ازدواج ویژه زوجین

درد میگرن چقدر است؟

سردرد میگرنی، به شکلی عمیق و ضربان‌دار احساس می‌شود و با سایر سردردها کاملا متفاوت است. درد میگرن به شکل حمله آغاز می‌شود. افراد مبتلا، سردرد را مانند سوراخ شدن سر با مته توصیف می‌کنند. این نوع سردرد را می‌توان یک درد نبض‌دار، تیز، طاقت‌فرسا و کوبنده عنوان کرد. در برخی مواقع سردرد به صورت خفیف آغاز و با گذشت چند دقیقه شدت می‌یابد. ناحیه پیشانی سر به عنوان مرکز اصلی تجمع درد شناخته می‌شود. اگرچه بسیاری از موارد، این درد به یک سمت سر محدود می‌گردد، اما گاهی اوقات از یک سمت به سمت دیگر سر حرکت می‌کند.

مدت زمان درد در افراد مختلف متفاوت است. این درد ممکن است در چند ساعت خاتمه یابد یا به مدت چند روز ادامه داشته باشد. این موضوع بیشتر به شرایط بیمار، نوع و شدت Migraine بستگی دارد. بنابراین، هر فرد شرایط متفاوتی از سردرد میگرنی را تجربه می‌کند.

درد میگرن به چه صورت است؟

درد میگرن به شکل یک سردرد بسیار شدید، ضربان‌دار و نبض‌دار احساس می‌شود در بیشتر مواقع طاقت فرسا است. قسمت پیشانی سر به عنوان مرکز اصلی تجمع درد شناخته می‌شود. اگرچه در بعضی از موارد، این درد به سایر مناطق سر هم منتقل می‌گردد و ممکن است از یک طرف سر به طرف دیگر حرکت کند. عوامل محیطی و هورمونی نیز می‌توانند در تعداد و شدت حملات تاثیرگذار باشند.

بیشتر بخوانید: اختلال دو قطبی چیست؟

روش های پیشگیری درد میگرن

میگرن را می‌توان با روش‌های پیشگیرانه مدیریت کرد تا حملات کمتری رخ دهد و یا شدت و مدت درد کاهش یابد.

• درمان دارویی: برای افرادی که با میگرن مواجه هستند و میزان حملات بیش از دو روز در هفته است، داروهای پیشگیری می‌توانند بسیار موثر باشند.
• درمان‌های گیاهی: مطالعات نشان داده‌اند که عصاره گیاه تاناستوم بابونه برای کاهش شدت حملات موثر است. همچنین، بابونه گاوی به عنوان درمان سنتی برای سردرد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• سبک زندگی: تغییر در سبک زندگی می‌تواند به پیشگیری از Migraine کمک کند. این شامل ورزش منظم، کاهش وزن، مصرف کمتر کافئین، مدیریت استرس، رژیم غذایی سالم و اجتناب از بوها و غذاهای خاص که ایجاد حملات می‌کنند، می‌شود.
• فیزیوتراپی و ماساژ: این تکنیک‌ها می‌توانند به کاهش حملات و افزایش کیفیت زندگی کمک کنند.
• جراحی: زمانی که درمان‌های دارویی پاسخگو نباشند، می‌توان با عمل جراحی فشار عصب‌های سر و گردن را کاهش داد.

روش های درمان میگرن

میگرن درمان قطعی ندارد، اما اقدامات و درمان‌های مختلفی وجود دارند که به مدیریت و کاهش علائم میگرن کمک می‌کنند.

پرهیز از عوامل فعال‌کننده

افراد مبتلا به میگرن باید تلاش کنند تا عواملی که حملات را فعال می‌کنند را شناسایی و از آنها پرهیز کنند. این عوامل شامل خوراکی‌ها (مثل شکلات و غذاهای حاوی تری‌مین)، نوشیدنی‌ها (مثل قهوه و نوشابه)، تغییرات آب و هوا، استرس و کم‌خوابی می‌شوند.

پیشنهاد ما: مطالعه مقاله ماریجوانا چیست

درمان خانگی میگرن

برای مقابله با میگرن و کاهش عوارض آن، به طور معمول بیماران به درمان‌های دارویی روی می‌آورند، اما در کنار درمان‌های دارویی، روش‌های درمانی خانگی نیز می‌توانند به کاهش شدت درد و پیشگیری از حملات کمک کنند.

• تاریکی و سکوت: در هنگام حمله، بهترین راه برای کاهش درد و تسکین، دوری از نور و صدا است. استفاده از یک اتاق تاریک و ساکت می‌تواند در درمان میگرن بسیار موثر باشد.
• ماساژ: ماساژ آرام شقیقه و پیشانی به کاهش درد و تسکین تنش‌های عضلاتی کمک می‌کند. همچنین، ماساژ گردن و شانه‌ها انقباض عضلات را کم کرده و درد را کاهش می‌دهد.
• استفاده از کمپرس: قرار دادن یک کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی یا پشت گردن می‌تواند به کاهش درد در برخی از افراد کمک کند.
• مدیتیشن و یوگا: تمرینات مدیتیشن و یوگا موجب کاهش استرس و افزایش آرامش می‌شوند و به کم کردن درد کمک می‌کنند.
• مصرف سیب: مصرف روزانه یک عدد سیب به دلیل فیبر و مواد مغذی مفید موجود در آن، می‌تواند به پیشگیری از حملات کمک کند.
• نوشیدن آب بیشتر: کمبود آب بدن می‌تواند یکی از عوامل اصلی در بروز سردرد میگرنی باشد.

بیماری میگرن برای افراد مبتلا به آن، می‌تواند تجربه‌ای آزاردهنده و محدودکننده باشد. دستگاه rTMS  یک فناوری پزشکی است که از میدان مغناطیسی برای تحریک ناحیه مشخصی از مغز استفاده می‌کند.

این دستگاه توسط پزشکان و متخصصین مغز و اعصاب برای درمان اختلالات مغزی و عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دستگاه rTMS  با تحریک مغناطیسی مناطق مشخصی از مغز موجب کاهش شدت و تعداد حملات می‌شود.

برای این کار ابتدا پزشک معالج، ناحیه‌ای از مغز را که باید تحریک شود را مشخص می‌کند. سپس با استفاده از دستگاه rTMS، امواج مغناطیسی به این ناحیه از مغز اعمال می‌شوند. این تحریک‌ها تغییراتی در فعالیت مغزی ایجاد می‌کنند که به کاهش درد و علائم میگرن کمک می‌کند.

• بدون عوارض جانبی: نسبت به بسیاری از داروها و روش‌های درمانی دیگر برای میگرن، درمان با دستگاه rTMS به عنوان یک روش غیردارویی، عوارض جانبی کمتری دارد.
• کاهش شدت و تعداد حملات: مطالعات اولیه نشان می‌دهند که این روش می‌تواند به کاهش شدت درد و تعداد حملات کمک کند.
• بدن بیماران بعد از مدتی به داروها مقاوم می‌شوند: rTMS می‌تواند یک گزینه درمانی مناسب برای افرادی باشد که بدن آنها به داروهای مختلف مقاوم شده‌ است.

درمان میگرن با بوتاکس

در سال‌های اخیر، درمان میگرن با بوتاکس به عنوان یک روش موثر شناخته شده است. بوتاکس یک نوع داروی به خصوص است که از توکسین بوتولینوم تهیه می‌گردد. معمولا از این دارو به عنوان یک ترکیب موقت تزریقی برای کاهش چین و چروک صورت و دیگر نقاط بدن استفاده می‌شود. همچنین، بوتاکس می‌تواند به کاهش درد و تسکین برخی اختلالات عصبی مانند میگرن کمک کند.

بوتاکس به عنوان یک درمان موقت به نقاط معینی از سر و گردن تزریق می‌شود. به طور کلی دو منطقه استخوانی جبهه (فورهد) و گردن (زونای اکسی‌پیتالیس) به عنوان نقاط تزریقی در درمان میگرن مورد توجه قرار می‌گیرند. بوتاکس به عنوان یک مهارکننده عصبی عمل می‌کند. این دارو با مسدود کردن انتقال پیام‌های عصبی به عضلات، باعث کاهش انقباض عضلات و تسکین درد می‌شود.

چرا باید به پزشک مراجعه کنیم؟

مراجعه به پزشک یکی از مواردی است که برخی افراد به دلیل مشغله یا تردید از انجام آن پرهیز می‌کنند، اما اهمیت مراجعه به پزشک در تشخیص، پیشگیری و درمان امراض و مشکلات سلامتی بسیار مهم است. پزشکان متخصص با استفاده از دانش علمی و تجربیات خود می‌توانند به تشخیص دقیق بیماری‌ها بپردازند. چنانچه از علائم میگرن برخوردار هستید یا علائمی نادر و ناشناخته در خود مشاهده می‌کنید، مراجعه به پزشک می‌تواند در تشخیص زودرس و درمان به موقع بیماری کمک کند. پیشگیری بهترین درمان است. پزشک با معاینه و انجام آزمایشات، بهترین روش درمانی را برای بهبود شما اتخاذ می‌کند.

در دنیای امروز، مشکلات روانی و جسمی به عنوان یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر کیفیت زندگی افراد شناخته می‌شوند. میگرن نیز یکی از مشکلات جسمی است که تاثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی افراد دارد. یکی از مراکز معتبر در این زمینه، کلینیک روانشناسی دکتر نازنین نورشاهی است. این کلینیک با تیم متخصص و مجرب در زمینه روانشناسی و مشاوره، به ارائه خدمات درمانی برای افراد مبتلا به میگرن می‌پردازد.

تایید شده توسط: تیم روانشناسی کلینیک دکتر نورشاهی
نکته: این مقاله صرفا جهت آگاه سازی شما کاربران عزیز می باشد و برای هرگونه اقدام درمانی باید با مشاور متخصص در ارتباط باشید.
تاریخ انتشار مقاله: 29 آبان 1402